درختان بونسای به دلیل ظرافت، زیبایی و هنر نهفته در پرورش آنها، محبوبیت زیادی در میان علاقهمندان به گل و گیاه دارند. اما همانطور که این گیاهان میتوانند زینت بخش خانه و محل کار شما باشند، در برابر برخی بیماریها نیز آسیبپذیر هستند. شناخت بیماری های رایج بونسای، آشنایی با علائم و یادگیری روشهای پیشگیری و درمان آنها، گامی اساسی برای حفظ سلامت و زیبایی این گیاهان خاص است.
هرچند بونسای ها گیاهانی مقاوم به نظر میرسند، اما چون در فضای محدودی رشد میکنند، در برابر عوامل بیماریزا بسیار حساس اند. یکی از اشتباهات رایج در میان مبتدیان، بیتوجهی به نشانههای اولیه بیماری است. این نشانهها اگر به موقع شناسایی نشوند، میتوانند منجر به از دست رفتن کامل گیاه شوند.
درک علائم اولیه برای درمان بهموقع ضروری است. برخی از این نشانهها عبارتند از:
اگر با هرکدام از این علائم مواجه شدید، احتمال ابتلای گیاه شما به یکی از بیماری های رایج بونسای وجود دارد.
بیماری های بونسای را میتوان به سه گروه عمده تقسیم کرد:
قارچها از جمله عوامل اصلی بیماری های رایج بونسای هستند. آنها در شرایط مرطوب و کم نور فعال تر میشوند.
هرچند بیماری های باکتریایی در بونسای کمتر رایج اند، اما اگر رخ دهند، درمان آنها پیچیده تر خواهد بود.
ویروس ها اغلب از طریق آفات منتقل میشوند و درمان خاصی ندارند. شایع ترین علامت، تغییر رنگ برگ ها یا رشد ناقص شاخه هاست.
جلوگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت برخی نکات ساده میتوان احتمال ابتلا به بیماری های رایج بونسای را تا حد زیادی کاهش داد:
آبیاری بیش از حد یا کم آبی از دلایل اصلی آسیب دیدن ریشه هاست. تنها زمانی آبیاری کنید که خاک رویی گلدان کمی خشک شده باشد.
خاک مناسب برای بونسای باید دارای ذرات درشت، سبک و قابلیت تخلیه سریع آب باشد. از خاکهای آماده مخصوص بونسای یا ترکیبی از آکاداما، پومیس و ماسه استفاده کنید.
هر گونه کاهش نور باعث ضعف سیستم ایمنی گیاه میشود. بونسای باید روزانه حداقل ۴ تا ۶ ساعت نور غیرمستقیم دریافت کند.
گیاه را در محیطی قرار دهید که جریان هوا به خوبی برقرار باشد. تهویه ضعیف میتواند منجر به رشد قارچها و کپک شود.
ابزارهایی مانند قیچی یا چاقوی هرس باید قبل و بعد از هر استفاده ضدعفونی شوند تا عوامل بیماری زا بین گیاهان منتقل نشوند.
اگر بونسای شما به بیماری مبتلا شد، نگران نباشید. بسته به نوع بیماری، روش های درمانی متفاوتی وجود دارد.
برای درمان قارچ، اولین اقدام قطع برگ ها یا شاخه های آلوده است. سپس استفاده از قارچ کش های عمومی مثل مانکوزب یا کاپتان پیشنهاد میشود. اسپری محلول قارچ کش هر ۷ روز یک بار به مدت ۳ هفته موثر است.
در بیماری های باکتریایی، حتما قسمت های آسیب دیده را حذف کنید و از آنتی بیوتیک های گیاهی یا ترکیبات مس دار استفاده نمایید.
متاسفانه بیماری های ویروسی قابل درمان نیستند. تنها راه حل حذف گیاه آلوده و جلوگیری از انتشار آن به سایر گیاهان است.
یکی از راه های تقویت سیستم ایمنی بونسای، تغذیه مناسب است. کودهای حاوی نیتروژن، پتاسیم و فسفر میتوانند به رشد بهتر و مقاومت گیاه در برابر بیماری ها کمک کنند. استفاده ماهانه از کودهای مایع در دوران رشد فعال توصیه میشود.
علاوه بر بیماری، برخی عوامل محیطی نیز میتوانند آسیب رسان باشند. تغییرات ناگهانی دما، خشکی بیش از حد هوا یا جا به جایی مکرر محل گلدان از جمله مواردی هستند که استرس زیادی به گیاه وارد میکنند و آن را در برابر بیماری های رایج بونسای آسیب پذیرتر میسازند.
هرس منظم شاخه ها، برگ ها و ریشهها به تهویه بهتر، کاهش رطوبت اضافی و جلوگیری از تجمع آفات کمک میکند. همچنین باعث میشود گیاه انرژی خود را صرف رشد سالمتر کند.
یکی از عادتهای مهم برای مراقبت از بونسای، بررسی هفتگی آن است. این کار کمک میکند تا هرگونه تغییر یا آسیب را به موقع شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام دهید. فراموش نکنید که پیشگیری موثرترین راه برای مقابله با بیماری های رایج بونسای است.
بیماری های رایج بونسای شامل طیف گستردهای از بیماری های قارچی، باکتریایی و ویروسی هستند که شناخت علائم و واکنش سریع نسبت به آنها بسیار مهم است. با رعایت اصول پایه مانند آبیاری صحیح، نور کافی، هرس منظم و تغذیه مناسب، میتوان خطر ابتلای بونسای به این بیماریها را به حداقل رساند. اگرچه گاهی لازم است از سموم یا درمان های شیمیایی استفاده شود، اما نباید نقش مراقبت پیشگیرانه را نادیده گرفت.
اگر شما هم به نگهداری بونسای علاقه مند هستید، پیشنهاد میکنیم از منابع تخصصی مانند سایت آوند و صفحه اینستاگرام ما بازدید کنید. همچنین میتوانید از مطالب ما در کانال تلگرام نیز بهرهمند شوید.
مراقب باشید، آموزش ببینید و از زیبایی ماندگار بونسای لذت ببرید.