نام علمی: oleander Nerium
نام انگلیسی: OLEANDER
خرزهره گیاهی آفتاب دوست و نیمه گرمسیری است که اغلب بطور خودرو در امتداد سواحل مدیترانه به چشم می خورد و برای پرورش خرزهره در گلخانه ها و اتاق های آفتابگیر بسیار مورد توجه است. این گیاه در نواحی نیمه گرمسیر آسیا و کشور ژاپن نیز یافت میشود نام آن یک نام یونانی قدیمی است که توسط دايوسكوريدها(Dioscorides) بکار می رفته است هر چند که بیشتر آن را با نام دومش، Oleander، می شناسند. این گیاه متعلق به تیره خرزهره (Apocynaceae) میباشد و اولین بار در سال ۱۵۹۶ معرفی شده است.
خرزهره گیاه جذابی است که گلهای زیبایی در رنگهای ملایم ،سفید، صورتی، ارغوانی و نارنجی دارد. هر دو نوع منفرد و مضاعف در گلها مشاهده می شود. برگهای بید مانند خرزهره ممکن است به رنگ سبز ساده و یا به طرز دلپسندی رنگ دار باشند این برگها باریک و بلندند و بطور جفت جفت در طول ساقه می رویند. گیاه خرزهره با وجود زیبایی سمی است و خوردن برگهای آن توسط حیوانات می تواند منجر به مرگ آنها گردد گلها نیز در صورت خورده شدن توسط انسان ممکن است مرگ آفرین باشند. با این حال، خرزهره گیاهی پرطرفدار است زیرا تعداد محدودی از گیاهان آپارتمانی وجود دارند که برای رشدونمو محلی گرم و پرنور و هواخور را طلب میکنند.
این گیاهان از ماه خرداد به بعد به صورت گل دار در معرض فروش قرار می گیرد بدین ترتیب با توجه به اینکه نژادهای مختلف آن فاقد اسامی منحصر بفرد می باشند، امکان انتخاب رنگ دلخواه گل وجود خواهد داشت انواع رنگ دار خرزهره با گلهای صورتی و برگهای لبه زرد Nerium oleander vanegata نامیده می شوند.
خرزهره نیز مانند شمعدانی عطری که آن هم گیاهی مدیترانه ای است در فصل تابستان قابل انتقال به خارج از منزل می باشد. در مناطق معتدلی که سرما ریزه وجود ندارد میتوان آن را بطور دائمی در مقابل یک دیوار جنوبی در فضای باز کاشت در صورت کاهش شدید دما در زمستان باید گیاه را با حصیر یا پلاستیک پوشاند.
در هنگام خرید همیشه نمونه ای را انتخاب کنید که هنوز تعداد زیادی غنچه نشکفته بر آن باقی باشد زیرا عمر گلها نسبتاً سریع به پایان می رسد. دقت کنید که گیاه آفت نداشته باشد زیرا خرزهره زمینه آلودگی به Mealy bug شپشک نرم تن) و سایر آفات را دارا است.
برای پرورش خرزهره و نگهداری خرزهره به نکات زیر توجه کنید.
گیاه خرزهره پس از رشد و نمو به در خنچه بزرگی با حدود (۵۳-۲) ارتفاع و حداکثر (۶) عرض تبدیل می گردد.اما در گلدان ارتفاع آن معمولاً در حدود (۴۵cm) است. رشد این گیاه رشد نسبتاً سریعی دارد و (۲۵-۳۰cm) در سال رشد می کند.
در سرتاسر تابستان گل میدهد گلهای خرزهره برای شکفتن به گرما و نور فراوان نیاز دارند، از این رو غنچه هایی که در پاییز تشکیل میشوند اغلب از شکفتن باز می مانند مگر اینکه از گرمای زیادی بهره مند باشند.
وجود نور فراوان در تمامی اوقات ضروری است. در ماه های تابستان گیاه در فضای باز بهتر رشد خواهد کرد. این گیاه در زمستان نیز به محلی روشن نیاز دارد گیاه خرزهره در گرمخانه بهتر از منزل رشد می کند و شرایط آفتاب کامل برای آن رضایت بخش است.
در پرورش خرزهره از آنجا که خرزهره مخصوص نواحی معتدل است محیط آن نباید بیش از اندازه گرم باشد. دمای بالاتر از (۱۶)درجه برای آن خوشایند نیست مگر آنکه تهویه به بهترین وجه انجام شود. در زمستان تا زمانی که درجه حرارت از (۵) درجه کمتر نباشد، همه چیز به خوبی پیش خواهد رفت.
این گیاه با دستگاه حرارت مرکزی سازگاری ندارد البته عملاً این گیاه زیبا و مقاوم را در شرایط مختلف و علیرغم آب و هوای مناسب نیز میتوان مشاهده نمود و در واقع جزو گیاهان کاملاً مقاوم در مقابل شرایط نامطلوب می باشد.
گیاه را مرتبا و در فصل تابستان تقریباً هر روز آبیاری کنید. در زمستان هر ۱۰ روز یکبار کافی است بهتر است همیشه از آب باران استفاده نمایید. گرم بودن آب در هنگام آبیاری اهمیت زیادی دارد. زیرا در غیر این صورت ممکن است گلها شکفته نشوند.
در تابستان که گیاه در حال رشد است هر ۱۴ روز یکبار کود مایع را به آب آن اضافه کنید. رطوبت ماهی یکبار آبپاشی برای گیاه سودمند است اما ضروری نیست.
برگها به دلیل بلند و باریک بودن زیاد کثیف نمی شوند. برای تمیز کردن میتوان آنها را دستمال کشید اما شاید آبپاشی کردن آنها با آب ولرم آسانتر باشد. از بکار بردن مواد براق کننده برگ خودداری نمایید زیرا برگها بطور طبیعی مات بوده و از بافتی نسبتاً چرم مانند برخوردارند.
گیاه خرزهره را باید در طشت گل یا گلدانهای بزرگ کاشت و از جابجا کردن زیاد آن خودداری نمود. حداکثر سالی ۳-۲ بار تعویض گلدان کافی است. این کار باید در ماه فروردین انجام شود.
برای حفظ پرپشتی گیاه، پس از گل دهی آن را خوب هرس کنید. جدا کردن نوشاخههای جانبی از زیر غنچه ها به شکل
گرفتن آنها کمک می کند.
پرورش خرزهره بوسیله قلمه انتهای ساقه در فصل بهار تکثیر میگردد. قلمه این گیاه هم در خاک و هم در آب گرم قادر به ریشه زدن است. این قلمه ها در آب گرم سریعتر رشد میکنند و اگر در اوایل بهار نشانده شوند در همان سال گل میدهند البته قلمه ها را می توان در ماه خرداد و تیر نیز کاشت دمای لازم برای نشاندن قلمه خرزهره (۸-۱۶) است. بذر این گیاه در ماه فروردین در دمای (۲۱-۸) قابل کشت میباشد.
در صورت آبیاری تغذیه و حفظ گیاه از سرماریزه زمستان، عمر آن بسیار طولانی خواهد بود.
خرزهره گیاهی انزواطلب است و ترجیح می دهد هوا در اطرافش جریان داشته باشد.
اگر گیاه خود را در حیاط یا اتاق آفتابگیر نگهداری میکنید به آسانی پرورش می یابد اما در صورت کمبود نور یا وجود حرارت مرکزی در محیط گیاه قادر به گل دادن نخواهد بود.
نشکفتن غنچه ها
علت سرما درجه حرارت را افزایش دهید و برای آبیاری گیاه همیشه از آب ولرم استفاده کنید.
عدم توانایی گیاه در تولید گل یا غنجه با وجود برخورداری از سلامت و نیرو
علت کمبود آفتاب گیاه را به محلی که از نور مستقیم بهره مند باشد انتقال دهید و یا آن را در خارج از منزل در معرض آفتاب تابستانی بگذارید
عدم توانایی گیاه در تولید گل و بد قواره روییدن آن
علت تأثیر دستگاه حرارت مرکزی یعنی گرمای زیاد و تهویه ضعیف گیاه را به اتاقی با تهویه بهتر انتقال دهید.
وجود لکه های سفید کرک مانند بر روی برگها
علت شپشک نرم تن با یک گوش پاک کن آغشته به الکل متیلیک رقیق تک تک حشرات را از روی گیاه بردارید و یا گیاه را با یک حشره کش جذبی سمپاشی کنید.
وجود شپشک های قهوه ای در زیر برگ و روی ساقه
با یک گوش پاک کن آغشته به الکل متیلیک رقیق تک تک حشرات را از روی گیاه بردارید و یا گیاه را با یک حشره کش جذبی سمپاشی کنید.