رسانه های همکار
در این مقاله به معرفی 25 نمونه از علف های هرز میپردازیم
علف هرزی دو لپه ای پهن برگ از تیره پنیرک (Malvaceae) با دوره رویش یک ساله و ایستا میباشد. اکثر گیاهان این تیره دارای برگهای مدور با رگبرگهای پنجه ای و بعضی نیز دارای برگهای دندانه دار و کنگره ای هستند. ارتفاع گاو پنبه به طور معمول ۱۲۰ تا ۲۲۰ سانتیمتر گاهی بیشتر که توسط بذر تکثیر میشود. این علف هرز خاص مناطق مرطوب بوده و یکی از مهمترین علفهای هرز تابستانه در مزارع سویا ذرت و گاهی در باغ ها می باشد. این گیاه معمولاً در محصولات ردیفی ایجاد مزاحمت میکند و یکی از علفهای هرز مهم مزارع شمال ایران است برای مبارزه شیمیایی این علف هرز با توجه به محصول میتوان از سم پیش کاشت ترفلان و همچنین سموم بنتازون و سنکور استفاده کرد.
اویار سلام علف هرزی از تیره جگنیان (Cyperaceae)، باریک برگ و چند ساله و جزء خطرناکترین علف های هرز دنیا بشمار میرود که از طریق ریزوم ها که گاهی تا عمق ۶۰ سانتی متری زمین نفوذ میکنند، تکثیر می یابد.حدود ۹۵% ریزومها در عمق ۲۵-۲۰ سانتیمتری خاکهای زراعی است. باغات و مزارع تابستانه چای، گندم، جو، ذرت، برنج ،توتون ،پنبه ،سویا ،باقلا ، لوبیا سبز، بادام زمینی ، نعناع، پونه ،سبزیجات باغهای میوه و زمین های بایر و گیاهان چمنی فصل سرد بیش از سایر گیاهان تحت تاثیر این علف هرز قرار میگیرند. برای مبارزه شیمیایی اویار سلام با توجه به محصول میتوان از علف کش بنتازون ،پاراکوات گلایفوزیت دی نیترامین، ، EPTC ، D-4,2 استفاده نمود.
اویار سلام زرد، گیاهی است چند ساله با ساقه های زیر زمینی رونده (ریزوم) به اشکال تکمه ای که پس از هر آبیاری رویش می یابند. این گیاه چهار کربنه بوده و دارای ساقه های توپر سه گوش به ارتفاع ۸۰-۲۰ سانتی متر است و برگ های آن سه گوش بوده و از ناحیه طوقه منشعب میشوند و گل آذین بصورت چتر انتهایی با اشعه های نا برابر به رنگ زرد گاهی مایل به قهوه ای است. این گیاه سازگاری بالا و قدرت تکثیر زیادی دارد و در مناطق معتدل و گرم یافت میشود و جزء علفهای هرز بسیار مهم اکثر محصولات به حساب میاید برای مبارزه شیمیایی اویار سلام با توجه به محصول می توان از علف کش ،بنتازون ،پاراکوات ،گلایفوزیت دی نیترامین، EPTC ، توفوردی استفاده نمود.
مرغ یا پنجه مرغی از تیره گندمیان (Poaceae) گیاهی تک لپه ای، نازک برگ و چند ساله جزء سمج ترین علفهای هرز گیاهی بشمار می آید و بعد از اویار سلام دومین علف هرز خطرناک دنیا محسوب می شود. این گیاه از طریق بذر ، ریزوم و استولون تکثیر می شود. ارتفاع ساقه های مرغ بین ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر است. هر قسمت از این گیاه قدرت تکثیر و رویش را دارد قسمتهای هوایی از ریزوم فلسی های ریشه خارج میشوند و زمین را مثل چمن می پوشاند. این گیاه در برابر لگد مال شدن مقاومت زیادی دارد به همین دلیل به آن سلطان گیاهان چراگاهی می گویند.
طول برگهای آن به ۱۰-۲ سانتیمتر میرسد تعداد سنبله های این گیاه ۵-۴ عدد است که در راس ساقه گلدهنده قرار دارد و به شکل پنجه دیده می شود. مرغ از علفهای هرز مزارع ،برنج ،گندم ،توتون، چغندرقند، پنبه، بادام زمینی، ذرت یونجه، جو، مراتع و باغهای سبزی و صیفی است. علف هرزی مقاوم به شوری، خشکی، سرما و گرما است برای مبارزه با این علف هرز در مزارع مختلف میتوان از علفکشهایی مانند دالاپون ،امیترول ،فلو ازیفوپ -پی بوتیل (فوزیلید) ،گلایفوزیت ، هالوکسی فوپ اتوکسی متیل (گالانت سوپر )، نابواس، فوکوس و اجیل استفاده کرد.
علفی از تیره گندمیان (Poaceae) گیاهی تک لپه ای ، نازک برگ و چند ساله که توسط بذر و ریزوم قابل تکثیر است. ارتفاع این گیاه به ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی متر میرسد برگ قیاق باریک و بلند است و طول آن گاهی به ۱۰۰ سانتی متر میرسد. گل آذین این گیاه خوشه ای باز است و سنبلچه ها مضاعف هستند . قیاق شباهت زیادی به سورگوم دارد. قیاق در باغ ها مزارع و کنار جادها میروید برای مبارزه با قیاق بهتر است از سموم سیستمیک و نفوذی استفاده کرد تا ریشه های زیرزمینی را نیز از فعالیت باز دارد . سموم علف کش مانند گلایفوزیت، پاراکوات، دالاپون، پولی بورکلریت ،بروماسیل، TCA و DMSA میتوان استفاده نمود.
خارشتر از علفهای هرز خشکی پسند ، دولپه ای، چند ساله ،از تیره حبوبات (Fabaceae) است. که تقریبا در اکثر نقاط ایران وجود دارد و از طریق بذر و ریزوم تکثیر یافته و به عنوان یکی از علفهای هرز مهم محسوب می شود. گیاهی خاردار به صورت بوته های نیمه چوبی و نیمه درختچه ای به ارتفاع ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی متر که توسط بذر و ریشه تکثیر می یابد. ریشه های این گیاه گسترش عمودی و افقی زیادی داشته و میتوانند تا عمق بیش از ۲ متر نفوذ کنند. ساقه این گیاه سبز رنگ، منشعب، شیاردار، معمولاً بدون کرک (شاخه های جوان کرک دار است) و دارای خارهایی به طول ۱ تا ۳ سانتیمتر است. ساقه در اوایل رشد گیاه نرم و در انتهای تابستان سخت و محکم میشوند. خارشتر در مناطق خشک و نیمه خشک که خاک تحت الارض آن رطوبت بالائی داشته باشد، بیشتر مشاهده می شود. این علف هرز اکثراً در مراتع و زمینهای دست نخورده یافت شده و جزء علفهای هرز مزارع پنبه، نیشکر، چغندرقند ،گندم ،جو، سبزی و صیفی است . خارشتر را میتوان با سموم گلایفوزیت و ۲ و ۴ – D بسته به نوع محصول کنترل نمود .
علف هرز انگلی ،از تیره گل جالیز (Orobanchaceae) است. قسمت زیر زمینی گیاه به جای ریشه، برجستگی غده مانندی است و روی آن زوائد مکنده که با اتصال به ریشه گیاهان میزبان خود (نظیر کدو، طالبی، خربزه هندوانه، خیار، توتون، گوجه فرنگی، سیب زمینی ،بادمجان، یونجه، شنبلیله، زیره، آفتابگردان، کنجد، اطلسی، حسن یوسف و تعداد دیگری از گیاهان زراعی) ، آب مواد معدنی و مواد قندی مورد نیاز خود را دریافت می کند و باعث تضعیف محصول میزبان میشود. گل جالیز دارای ساقه ی گوشتی و علفی بوده و فاقد بافت های کلروفیل دار میباشد و به جای برگ روی آن تعدادی فلس دیده میشود. از ساقه گوشتی گل جالیز طی مدت زمان ۳-۴ هفته گلهای ارغوانی زیادی شکوفا میشود که تولید بذور فراوان میکنند و به آسانی تکثیر می یابند.
گیاهی یک ساله، انگلی و از خانواده پیچک صحرایی یا Convolvulaceae با گسترش جهانی است. ساقه پیچنده سس دور گیاه میزبان می پیچد و با تولید زایدهای مکنده از اندام هوایی میزبان آب و مواد غذایی را دریافت می کند، که سبب کاهش عملکرد بسیاری از محصولات زراعی و باغی می شود. برگها گلها و بذر سس قابل رویت نیستند. وجود این انگل در مزارع شبدر، یونجه و لیمو و اخیرا در مزارع لوبیا چشم بلبلی و ماش و فلفل نیز گزارش شده است. در مزرعه یونجه آلوده میتوان از علفکش پاراکوات با غلظت 1/0 تا 05/0 درصد و پرسوئیت استفاده نمود.
تاجریزی یا انگورک، گیاهی پهن برگ از تیره بادمجان (Solanaceae) است و از علف های هرز مهم مزارع باغهای میوه و زمینهای بایر محسوب می شود. دارای ساقه های ایستاده و پوشیده از کرک های نرم به ارتفاع ۵۰-۳۰ سانتی متر، گل ها کوچک و ستاره ای شکل هستند و از طریق بذر تکثیر می یابد. این گیاه به علفکش حساس میباشد اما حدود ۱۵ روز پس از سم پاشی مجددا رشد می کند. تحقیقات بیشتر در مورد کنترل آن در حال انجام است برای مبارزه با این گیاه میتوان از علفکش اتال فلورالین (سونالان قبل از رویش و یا ۴٫۲- D پس از سبز شدن استفاده نمود.
بومادران گیاهی دائمی با ریشه های خزنده ی زیرزمینی، از خانواده کاسنی ( Asteraceae=Composite ) است که از طریق بذر و ریزوم تکثیر می یابد ساقه هایی به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر، پوشیده از کرکهای ظریف و ریزی است که از ریزومهای رونده ضعیف به وجود می آیند. برگها پرمانند نرم و نیزه ای شکل با بریدگی های متعدد و باریک به فواصل مساوی از یکدیگر روی محور ساقه قرار دارند. بومادران بیشتر در مراتع شیوع دارد و زمینهای خشک و سبک را ترجیح میدهد و در مزارع گندم ،جو ،توتون، پنبه، چغندرقند، سبزی و صیفی، باغهای میوه و زمینهای بایر جز علفهای هرز محسوب می شود.
این گیاه جز راسته دو لپه ای ها ،چند ساله و متعلق به خانواده کاسنی (Composite = Asteraceae) است. ساقه تلخه راست و مستقیم و هر کدام نتیجه انشعابات مختلفی است که از ساقه اصلی تولید می گردد. در انتهای هر یک از ساقه اصلی و فرعی تلخه یک گل آذین تخم مرغی شکل قرار دارد که شبیه گل گندم است( به خاطر شباهت با گل گندم Centaurea اشتباه میشود). ارتفاع این گیاه ۳۰ تا ۹۰ سانتی متر می باشد. نحوه تکثیر آن از طریق ریشه های خزنده بوده و به ندرت از طریق بذر می باشد اندامهای این گیاه مزه تلخی دارند و یکی از علفهای هرز مزارع ،غلات، یونجه، آفتابگردان، سیب زمینی، چغندرقند و سبزی و صیفی محسوب می شود.
چند علف کش برای کنترل تلخه کاربرد دارند که از جمله این علف کشها که در ایران وجود دارند میتوان به کلوپیرالید (لونترل)، گلیفوزیت (راندآپ) و پیکلورام (توردون ۲۲) اشاره نمود. نکته بسیار مهم آن است که کلیه توصیه های شیمیایی برای مزارع تحت آیش بوده و مصرف علف کشهای بالا در حضور گیاه زراعی به هیچ وجه توصیه نمی شود.
آدونیس یا گل آتشین علف هرزی یکساله و دو لپه از تیره آلاله (Ranunculaceae) است. بوته آدنیس ۶۰- ۱۰ سانتی متر ارتفاع با گلهای قرمز رنگ است که در سرتاسر بهار و تابستان مزارع را آلوده میکند. این گیاه بوسیله بذر بدون وقفه تکثیر میشود گیاهی است سمی که بذر آن از طریق مخلوط شدن با گیاهان زراعی دوباره به داخل مزارع برده می شود.
دانه تسبیح علف هرزی تک لپه، یک ساله، نازک برگ، از خانواده گندمیان (Poaceae = Gramineae) است. در اوایل بهار می رویند و دوره رشد آنها در مدت کوتاهی پایان می پذیرد. ساقه این گیاه اغلب افراشته و زانویی، به ارتفاع ۲۰-۴۰ سانتی متر به وسیله بذر تکثیر پیدا می یابد. گل آذین در دانه تسبیح سنبله می باشد و گونه های آن پا کوتاه هستند و بیشتر در مراتع راه آهن در زمینهای بایر و جاهای دیگر به شکل جوامع انبوه می روید.
گیاهی تک لپه ، نازک برگ و چند ساله از خانواده گندمیان (Poaceae = Gramineae) است. از طریق بذر و ریزوم تکثیر می یابد. چون علفی ریزوم دار است مبارزه با آن کار چندان ساده ای نیست این ریزوم ها تا اندازه ای آبدار، سفید مایل به زرد با انتهای تیز و مقاوم بوده و قادر به نفوذ در خاکهای سخت و حتی در غده ها و ریشه های گیاهان دیگر است. بید گیاه از علفهای هرز مزارع گندم و جو زراعتهای یکساله و چند ساله و چمنزارها و زمین های بایر میباشد.
علف هرزی پهن برگ، یکساله با رویش بهاره متعلق به خانواده کاسنی (Composite = Asteraceae) است. بابونه از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده توسط انسان است. بابونه دارای ساقه ایستاده به ارتفاع ۴۰ سانتی متر است که در بالا منشعب شده و دارای موهای پراکنده با گلهای سفید میباشد و توسط بذر تکثیر می یابد. هر گیاه قادر است بطور متوسط ۵۳۰۰ عدد بذر تولید کند بذر این گیاه مدت زیادی در خاک باقی میماند و میتواند قوه نامیه خود را همچنان حفظ کند در مناطق معتدله زراعتهای یکساله، علف هرز گندم ،یونجه و ذرت است. این گیاه به راحتی توسط ۲ و ۴ D و گرانستار از بین می رود.
تاج خروس علف هرزی یکساله ،چهار کربنه، از خانواده تاج خروس (Amaranthaceae) است. ساقه تاج خروس خشابی به ارتفاع ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر راست منشعب و غیر منشعب شیاردار و پوشیده از کرکهای کوتاه و دارای گل اذین خوشه ای میباشد و به وسیله بذر تکثیر می شود. تاج خروس در بیشتر مزارع باغهای میوه، صیفی، جالیز و سایر کشتزارها همچون ،ذرت چغندر قند، سیب زمینی، توتون و باغهای چای علف هرز محسوب میشود و شدیدا با گیاه زراعی رقابت کرده و محصول را کاهش داده و عمل برداشت را با مشکل مواجه می کند. علفهای هرز خانواده تاج خروس دارای مقدار زیادی نیترات یا اکسالات هستند که ممکن است باعث مرگ دام شوند. از آنجایی که تاج خروس وحشی از پهن برگ ها میباشد، میتوان از پهن برگ کش های مختلفی بسته به نوع محصول، مانند سموم تری فلورالین ،آترازین ۲ و ۴D ، اتال فلورالین ،پاراکوات و متری بوزین برای کنترل آن استفاده نمود.
اسفناج وحشی علف هرز یکساله ای از تیره چغندر (Chenopodiaceae) میباشد که به وسیله بذر تکثیر می شود. برگهای این گیاه، سه گوش با حاشیه های صاف و گاهی دندانه دار میباشند و اغلب گرد سفید رنگی سطح برگ را می پوشاند. بذرها اشکال متفاوتی دارند و قوه نامیه خود را مدت زیادی حفظ میکنند. گل آذین این گیاه خوشه ای است و در انتهای ساقه ها قرار دارد. این گیاه بیشتر در زمینهای آیش و شخم نخورده غلات و صیفی کاریها می روید. برای مبارزه شیمیایی با اسفناج وحشی میتوان از سموم پاراکوات، 2و4D و MCPA بهره برد.
سوروف علف هرزی ،یکساله، باریک برگ، رطوبت دوست و چهار کربنه از خانواده گندمیان( Poaceae = Gramineae ) است. سوروف یکی از از مهمترین و خطرناکترین علفهای هرز مزارع برنج در دنیا و شمال کشور میباشد که بیشتر در نواحی معتدل تا معتدل گرم میروید و سومین علف هرز زبان آور دنیا است. ارتفاع بوته های این گیاه ۳۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و گاهی به بیش از ۱۵۰ سانتی متر میرسد. طول برگهای آن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر و عرض آنها ۵ تا ۱۵ میلیمتر است ریشه های سوروف نیز بر اثر شخم از نقطه ای به نقطه دیگر رفته و موجب ازدیاد آن در سطح وسیع میشود. سوروف با بذر تکثیر می یابد اما بذر در عمق بیش از ۵ سانتی متر قادر به جوانه زدن نخواهد بود. هر بوته قادر به تولید ۲۰ هزار بذر می باشد. سوروف در مراحل اولیه رشد شباهت زیادی به برنج دارد. این دو گیاه از روی گوشوارک و زبانک تشخیص داده میشوند. بدین ترتیب که در محل اتصال برگ به غلاف در برنج دو گوشوارک بالیگول پرزدار و یک زبانک دیده میشود در حالی که در سوروف گوشوارک و زبانک وجود ندارد. از سموم بوتاکلر ،تیوبنکارب ،اگزادیازون ،پرتیلاکلر ،پروپانیل، هالوکسی فوپ پی میتیل (گالانت سوپر) و اتال فلورالین برای مبارزه با سوروف می توان استفاده کرد.
سیر وحشی یا والک گیاهی است چندساله از تیره سوسن (Alliaceae) که از طریق بذر و پیاز تکثیر می یابد. ریشه ها به قسمت پیاز متصل هستند و تار مانند و رشته ای بوده و به پیاز قهوه ای رنگ متصل میشوند. ساقه ها بلند، ایستاده، نرم و دارای بویی شبیه بوی پیاز، برگها ،کشیده، باریک و نرم و در قسمت پایه قرار میگیرند. گلها به صورت مجتمع در انتهای ساقه گل دهنده دیده می شوند. اجتماع گلها دایره ای شکل بوده و به رنگ صورتی میباشد. بذرها داخل کپسول تولید میشوند و هر کپسول محتوی ۳-۶ بذر سیاه و گرد میباشد. بذرها دارای زوائد بال مانند در اطراف خود میباشند. سیر وحشی بیشتر در مزارع دیم مشاهده میشود.
سیاه تخمه یا سیاهدانه گیاهی علفی، یک ساله، ایستا از تیره میخک (Caryophyllaceae) که توسط بذر تكثیر مییابد. ساقه آن به ارتفاع ۶۰ تا ۱۰۰ سانتی متر، کرک دار و در بخشهای بالا منشعب است. برگهای این گیاه کشیده ،متقابل ، باریک به پهنای ۲ تا ۱۰ میلی متر است. میوه این گیاه کپسول است که در هر کپسول 30-40 عدد بذر سیاهرنگ وجود دارد. این علف هرز اکثراً در محصولات زراعی پائیزه و بخصوص غلات دانه ریز مشاهده میشود. سیاه دانه از جمله مهمترین علفهای هرز مزارع گندم و حبوبات بشمار می آید.
گیاهی دولپه، پهن برگ، یکساله یا چند ساله از تیره پنیرک (Malvaceae) میباشد پنیرک از طریق بذر تکثیر میشود و هر بوته قادر به تولید ۵۰۰-۳۰۰ عدد بذر است. دارای ساقه گسترده منشعب و پوشیده از کرک، برگها دایره ای شکل با حاشیه دندانه دار و سطح زیرین و حاشیه آن پوشیده از کرک هستند. پنیرک در مزارع پنبه، چغندرقند، نیشکر، سبزی وصیفی و باغات انتشار دارد.
گیاهی دو لپه ای، پهن برگ و یک ساله از تیره سیب زمینیان (Solanaceae) که بوسیله بذر تکثیر و انتشار می یابد این علف هرز، گیاه سمی مزارع است که برای دامها تولید مسمومیت میکند. ساقه تاتوره افراشته، مدور و بدون کرک است. ارتفاع این گیاه حدود ۸۰ سانتی متر و برگها تخم مرغی، نوک تیز، در لبه موجی و دندانه دار است. میوه این گیاه کپسول و سطح آن پوشیده از خار است که بعد از رسیدن به ۴ قسمت تقسیم می گردد. برای مبارزه شیمیایی میتوان از علف کشهای نظیر ،ترفلان، داینوسب، پاراکوات و گلیفوزیت استفاده کرد.
علف هرزی است یکساله و از خانواده کاسنی (Compositeae) که توسط بذر تکثیر می یابد. ساقه آن راست ، منشعب به ارتفاع حدود یک متر ، که به طور پراکنده خارهایی دارد. برگها بزرگ و دارای فرورفتگی های عمیق بوده، روی رگبرگ میانی تعدادی خار وجود دارد. برای مبارزه شیمیایی با توجه به نوع محصول از علفکش های تبو تیورون ،آترازین، تری فلورالین، اتال فلورالین و متری بوزین میتوان استفاده کرد.
علف هرزی یکساله و دولپه ای از تیره خشخاش (Papaveraceae) که از طریق بذر تکثیر می یابد. شقایق وحشی ساقه های راست یا نیمه راست، در پایین کرکدار و برگها پنجه ای شکل کشیده، متناوب و گلها بزرگ قرمز و لکه سیاه مایل به آبی در قاعده دارد. مزرعه غلات، به خصوص غلات پائیزه و مزارع دیم از مراکز انتشار این علف هرز میباشد. شقایق وحشی را با استفاده از علفکش توفوردی میتوان کنترل کرد.
علف هفت بند گیاهی دولپه ای و یکساله از تیره هفت بند (Polygonaceae) است و از طریق بذر تکثیر می شود دارای ساقه خوابیده که طول آن به ۵۰ سانتیمتر میرسد و در محل بندها متورم می باشند. انشعابات آنها وسیع و گسترده است. برگها کشیده و نیزه ای می باشد. این گیاه در مقابل عوامل خارجی بسیار مقاوم است. این گیاه در اکثر نقاط ایران نیز وجود دارد علفهای هرز جنس Polygonum ممکن است با تولید ماده سمی خاصی بر روی پوست حیوانات (سفید مو) اثر کرده، باعث ایجاد خارش، تورم پوستی و کاهش وزن در آنها شوند. این علف هرز پراکنش وسیعی دارد و معمولاً در مزارع یونجه صیفی جات، غلات و حاشیه نهرها و جاده ها، تاکستان ها، باغها و زمینهای بایر دیده میشود. علف هرز هفت بند با سم ۲ و ۴ D قابل کنترل هستند.