چنانچه گیاهان شما از رشد خوبی برخوردار باشند ممکن است بخواهید تعداد بیشتری از آنها بعمل آورید و یا شاید دیگران از شما بخواهند از میان نمونه های در حال رشدی که دارید تعدادی نمونه جوان به آنها بدهید. هیچکس نمی تواند خود را چه در مورد گیاهان خانگی و چه در مورد گیاهان غیر خانگی باغبان بنامد مگر اینکه سررشته ای از هنر تکثیر داشته باشد روشهای گوناگونی برای تولید مثل و تکثیر گیاهان وجود دارد که برخی از آنها مناسب تر و موفقیت آمیز ترند. بهترین روش تکثیر در مورد هر گیاهی با گیاه دیگر متفاوت است و اغلب اوقات میتوان آن را از نحوه رشد گیاه دریافت . کاشت بذر اولین و شاید متداولترین روشی است که توسط پرورش دهندگان حرفه ای بکار گرفته شده است این روش علیرغم برخی مشکلات موجود در ارتباط با هیبریدها (گیاهانی که از آمیزش گونه های متفاوت تشکیل میگردند) در بسیاری از مواقع ارزانترین روش تولید مثل می باشد. بعنوان مثال اکثر گیاهان و همینطور تمام گیاهان یکساله از کاشت دانه میرویند در حال حاضر بذر گیاهان آپارتمانی هر روز به مقدار بیشتر و بیشتر وارد بازار شده و در دسترس علاقمندان غیر حرفه ای قرار می گیرد.

با وجود این بعضی از گیاهان از دانه به عمل می آیند، ولی گیاه به عمل آمده ویژگیهای مورد توجه والدین خود را دارا نمی باشد. این دسته از گیاهان را باید به کمک قسمتی از خود گیاه ما در تکثیر نمود که رایج ترین شیوه آن قلمه زدن است. قلمه ها انواع مختلفی دارند. معمولترین نوع آنها قلمه انتهایی stom tip) است که عبارت است از قطعه ای از ساقه به همراه یک یا دو برگ و یک نقطه رویش در مورد بعضی از گیاهان میتوان ساقه را به قطعات چند سانتیمتری تقسیم کرد. در صورت وجود یک چشم، یا جوانه خفته در هر قطعه مورد نظر، ساقه ریشه داده و جوانه شروع به رشد خواهد نمود معمولا برای این روش تکثیر ساقه باید نسبتاً چوبی باشد که به قلمه (stem section cutting) معروف است. به این طریق می توان از یک ساقه بلند چندین گیاه بوجود آورد. همچنین، بسیاری از گیاهان را میتوان بوسیله قلمه جوانه برگ (leaf bud cutting) تکثیر نمود که در آن قسمت کوچکی از ساقه همراه با یک برگ و یک جوانه مورد استفاده قرار می گیرد.

برای برخی از گیاهان قلمه های ساقه و برگ مناسب ترند. بخشی از برگ را همراه با دمبرگ آن درون خاک گلدان قرار می دهند و پس از مدتی گیاهچه ای جوان از انتهای برگ میروید در مورد برخی دیگر باید خود برگ را قطعه قطعه کرد و یا یک برگ کامل را که رگبرگهای آن با چاقوی تیز شکاف خورده باشند روی ماسه مرطوب قرار داد. گیاهچه ها از بعضی از قطعات برگ شروع به نمو خواهند نمود. این قلمه ها را قلمه برگ می نامند.

در مورد برخی از گیاهان میتوان بوته آنرا به چند قسمت تقسیم کرد که البته هر قسمت حامل ساقه و ریشه میباشد و بدین ترتیب گیاه را به دو یا سه و یا گاهی چهار قسمت تقسیم نمود. گاهی اوقات یک برش صحیح با یک چاقوی تیز در کمک به این امر مؤثر است. این روش تکثیر را که روش آسانی است تقسیم می گویند در مورد گیاهان غده ای (tuberous plants می توان غده را به چند قسمت تقسیم کرد بطوریکه هر قسمت دارای یک نقطه رویش باشد بعضی از گیاهان خود گیاهچه های جوان تولید میکنند که با میافتند و یا می توان آنها را از سافه جدا کرد. گاه میتوان از روش خوابانیدن هوایی استفاده نمود. در این روش قسمت فوقانی گیاه در حالیکه هنوز بر روی ساقه اصلی به رشد خود ادامه میدهد وادار به تشکیل ریشه می گردد. روش آسانتر تکثیر گیاه بوسیله خوابانیدن ساقه در گلدانی مجاور به گیاه اصلی است که در مورد برخی از گیاهان بکار میرود و بالاخره بعضی از گیاهان بویژه آناناسیها (bromenads) از طریق جدا کردن پاجوشهایی (offsets or suckers) که از پایه گیاه می رویند تکثیر می یابند. بکارگیری ابزار مناسب عمل تکثیر را آسانتر و مؤثرتر می نماید. پیشتر از چاقوی تیز نام بردیم علاوه بر آن پودر هورمون ریشه زا برای ریشه دادن گرد گوگرد برای ضد عفونی پارافین و چسب پیوند برای پوشاندن جراحات گیاه اهداء کننده یا مادر کمپوستی که متشکل از ۵۰٪ ماسه و ۵۰٪ تورب یا لوم باشد و صفحات کوچک شیشه یا سرپوش پلاستیکی برای پوشاندن گلدانهایا جعبه های گل نیز اقلام مهمی به شمار می آیند. به خاطر داشته باشید که هر روز شیشه را بلند کرده و یا سینی کاشت بذر را هوا دهید تا جوانه ها در حین سبز شدن دچار بیماری مرگ گیاهچه نشوند. دستگاه تکثیر وسیله ای سودمند اما گرانقیمت است. این دستگاه متشکل از یک سینی است که یک المنت الکتریکی با ولتاژ پایین جهت گرم کردن خاک در کف آن قرار دارد و روی آن برای حفظ رطوبت بوسیله یک درپوش پلاستیکی پوشانده می شود. این دستگاه بخصوص برای قلمه هایی که به آسانی شروع به ریشه زدن نمی کنند مفید است. بسیاری از گیاهان در آب هم ریشه می زنند. این روش در مورد گونه های مختلف مستلزم تجربه کافی است.